Na północ od Kielc – co zobaczyć w jeden dzień?

samolot widziany od spoduKawał maszyny desantowej - wejście jak najbardziej wskazane

Dowiedz się co warto zobaczyć na północ od Kielc. Na naszej dzisiejszej trasie zajrzymy do starego klasztoru, odwiedzimy muzeum wojska polskiego oraz odkryjemy ślady stworzeń sprzed setek milionów lat. Mało? To może przekonają Was jeden z najstarszych polskich dębów, tajemniczy kirkut albo ruiny starej huty.

Wąchock - opactwo cystersów - na północ od Kielc

Wąchock – opactwo cystersów

Wąchock

Na początek wybraliśmy najbardziej oddalony dzisiaj teren na północ od Kielc, czyli do Wąchocka. To położone o około 50 kilometrów od Kielc miasteczko zasłynęło z kawałów, które o nim opowiadano. Chociażby ten, że w nocy nie można dojechać do tego miasta, bo sołtys zwija przed snem asfalt.

Opactwo Cystersów

Pomni tego dotarliśmy tam rano, asfalt już był. Pierwszym miejscem, które odwiedziliśmy był pochodzący z przełomu XII i XIII wieku klasztor cystersów. Jest on uważany za jeden z najpiękniejszych przykładów architektury romańskiej w Polsce. Przed opactwem znajduje się dość spory parking na którym można spokojnie zostawić samochód.

Po przekroczeniu furty klasztornej naszym oczom ukazał się dobrze utrzymany teren zielony, którego centralną część zajmuje klasztor. Po lewej stronie umieszczone zostały tablice upamiętniające, życie i śmierć ważnych dla tego regionu ludzi. Znajdują się tu również ich prochy. Wielu tu żołnierzy-partyzantów, którzy czynnie działali na kielecczyźnie.

Muzeum klasztorne

Po wejściu do budynków klasztornych trafiamy do niewielkiego muzeum, gdzie znajdziemy sporo dokumentów z długiej historii opactwa, oraz pomocy jakiej udzielało ono podczas zrywów narodowych i wojen naszym żołnierzom. To między innymi przez te działania w 1818 roku władze carskie dokonały kasacji zakonu.

Po krótkiej wizycie w muzeum, przechadzając się zabytkowymi krużgankami klasztornymi, okalającymi wirydarz docieramy do kościoła klasztornego, z powodu zamkniętych głównych drzwi wchodzimy tam cichaczem przez otwartą zakrystię. Wnętrza choć dość małe robią piorunujące wrażenie, kunsztem wykonania i pełną gamą kolorów. Światło wpadające przez wysoko umieszczone okna rzuca swój blask na poszczególne elementy wystroju, a panująca cisza prowokuje do zastanowienia się nad sensem życia.

Wąchock - kościół w klasztorze cystersów

Wąchock – kościół w klasztorze cystersów

Ogrody klasztorne

Tylnymi drzwiami wychodzimy do klasztornego ogrodu, który jest dobrze utrzymany. Widać tu dobrą gospodarską rękę cystersów. Nie ma się zresztą co dziwić, to dzięki ich ciężkiej pracy i wytrwałości powstawały tu przed wiekami pierwsze huty, a pobliski rejon stał się centrum staropolskiego zagłębia hutniczego.

Po wyjściu z terenu ogrodów klasztornych, zwiedzamy pozostałe pomieszczenia pracy cystersów. Następnie wracamy do samochodu, aby udać się w kolejne miejsce zadumy i wiary.

Kirkut

Tym razem jest to położony na uboczu i rzadko odwiedzany, zamknięty już cmentarz żydowski. Poprzekrzywiane płyty z grubego nie szlifowanego kamienia pochylają się, jakby chciały oddać cześć pochowanym tu ludziom. Lubimy takie miejsca, bo posiadają ducha swoich czasów. Ducha, który czasami chce się z nami podzielić swoimi opowieściami.

Kirkut w Wąchocku choć nie ma długiej historii, robi spore wrażenie. Powstał w 1911 roku, a ostatni pochówek dokonano na nim w 1942 roku. Przez wiele lat opuszczony popadał w ruinę. Dopiero w pierwszej dekadzie XXI wieku podjęto się częściowej jego renowacji, w związku z czym okala go odnowiony mur, a dostępu strzeże wyremontowana brama. Około 40 znajdujących się tu macew porastają sennie poruszające się wysokie wypłowiałe trawy, nadające temu miejsca poczucia ulotności ludzkiego życia.

Kirkut w Wąchocku

Kirkut w Wąchocku

Chwilę dla podładowania baterii spędziliśmy nad brzegiem zalewu, gdzie wsłuchani w ciszę lekko szumiącego wiatru podziwialiśmy dumne i majestatyczne łabędzie oraz czasami krzykliwe stada kaczek.

Rynek w Wąchocku

Następnie udaliśmy się jeszcze na rynek w Wąchocku, gdzie wzniesiony jest pomnik jednego z najbardziej znanych świętokrzyskich partyzantów-cichociemnych z okresu II wojny światowej – Jana Piwnika ps. „Ponury”. Jego burzliwe dzieje mogłyby posłużyć za kanwę niejednego filmu fabularnego osadzonego w realiach II wojny światowej.

Pomnik upamiętniający jego imię nie bez powodu stoi w centrum rynku. To właśnie w Wąchocku w opisanym wcześniej klasztorze cystersów spoczywają szczątki tego odznaczonego najwyższymi orderami bohatera polskiego.

Skarżysko-Kamienna

W tym miejscu kończymy nasz pobyt w Wąchocku i udajemy się samochodem do pobliskiego Skarżyska-Kamiennej. To w tym mieście znajdują się jedne z najbardziej znanych polskich zakładów przemysłu obronnego Mesko, działające wcześniej pod nazwą Bumar.

Muzeum im. Orła Białego

A skoro przemysł obronny, to nie mogliśmy przeoczyć jednego z najważniejszych muzeów tego miasta. Muzeum im. Orła Białego, bo o nim mowa zgromadziło pokaźną kolekcję eksponatów z dziedziny polskiej wojskowości.

Wystawę podzielono na dwie części. Wewnętrzna mieszcząca się w salach budynku muzealnego prezentuje umundurowanie i wyposażenie oraz sporą ilość dokumentów i fotografii z okresu II wojny światowej. Natomiast ekspozycja plenerowa to już duże gabaryty. Znajdziemy tam pojazdy opancerzone, helikoptery, samoloty, najróżniejsze działa, czy też… kuchnie polowe. Największym eksponatem, który tam oglądaliśmy, był kuter torpedowy o nazwie ORP Odważny.

skarżysko-22 (Kopiowanie)

Po około godzinnym zwiedzaniu udaliśmy się w okolice zalewu skarżyskiego do pobliskiej restauracji, aby się pożywić przed kolejnym etapem podróży po regionie świętokrzyskim. Niestety, czekało nas tu niemiłe rozczarowanie. Zamówiony przez nas stek na lawie był stanowczo niedopieczony (nawet jak na Mikołaja krwisty gust), a do tego prawie zimny. No, ale cóż jak człowiek głodny, to i z takimi potrawami da sobie radę.

Zachełmie

Po tym niezbyt szczególnym posiłku kontynuowaliśmy trasę na północ od Kielc i tak trafiliśmy do Zachełmia. Znajdują się tam dwie atrakcje. Pierwsza z nich to pochodzący z siedemnastego wieku kościół p.w. św. Rozalii i św. Marcina, gdzie przechowywana jest chorągiew, którą noszono podczas manifestacji poprzedzających wybuch powstania styczniowego. Przed kościołem znajduje się zabytkowa kamienna dzwonnica, a w jej najbliższym otoczeniu stoi pochodząca z XVIII wieku figura św. Jana Nepomucena.

W tej małej miejscowości, a w zasadzie na jej obrzeżach, znajduje się jeszcze jedna atrakcja, tym razem geologiczno-paleontologiczna. Na terenach dawnych kamieniołomów odnaleziono bowiem odciski śladów łap zwierząt sprzed 395 mln lat. Odkrycie to, opisane w 2009 roku w czasopiśmie „Nature”, zmieniło chronologię ewolucyjną, przesuwając o osiemnaście milionów lat wyjście zwierząt na ląd. Więcej o tym przełomowym odkryciu możecie przeczytać tu.

Kościół w Zachełmiu

Kościół w Zachełmiu

Zagnańsk

Chwila z odległą historią mija dość szybko i jedziemy do Zagnańska. Jest to wieś położona na północ Kielc, którą założono w XV wieku i była wtedy własnością biskupów krakowskich. W pierwszych latach dziewiętnastego wieku władający tymi terenami Austriacy wybudowali tu duży tartak oraz bazę kolejki leśnej. Później dzięki temu ośrodkowi gospodarki leśnej powstał tu Zespół Szkół Leśnych, który szkoli przyszłych leśników do dziś dnia.

Ale oczywiście nie ta szkoła była celem naszego przyjazdu, choć wiązał się on z lasem. Na terenie wsi znajduje się bowiem jeden z najstarszych polskich dębów – Bartek. Miejscowe legendy mówią, że w jego wnętrzu skarby ukrył nasz wielki władca Jan III Sobieski wraz ze swoją żoną Marysieńką.

Na jego spróchniałym już dzisiaj pniu powieszono również dwie figury ukrzyżowanego Chrystusa. Według podań umieszczone są tam one na pamiątkę powieszonych na konarach tego olbrzymiego drzewa oficerów powstania styczniowego.

Dąb Bartek - na północ od Kielc

Dąb Bartek

Samsonów

Kolejnym, ostatnim już miejscem naszej wędrówki, była miejscowość Samsonów. Ta oddalona o kilka kilometrów od Zagnańska, od swojego powstania nierozerwalnie związana była z przemysłem hutniczym. Już w XV wieku znajdowały się tu dymarki, które w 1562 roku przekształcono na kuźnicę. Przełom XVI i XVII wieku przyniósł za sprawą włoskich dzierżawców dalszy rozwój tego miejsca i wybudowanie nowoczesnej na owe czasy huty.

To właśnie jej ruiny nas zaciekawiły. Można tu swobodnie i co ważne bez tłoku spacerować po pomieszczeniach tej budowli. Można nawet wejść do wielkiego pieca, gdzie po uniesieniu głowy oczom naszym ukazały się sennie przesuwające się po widocznym przez komin niebie chmury.

Przed wejściem do huty, na rozdrożu, stoi pochodzący najprawdopodobniej z XVIII wieku drogowskaz, zwany przez miejscowych również kapliczką. Po drugiej stronie drogi stoi zaś pomnik z umieszczonym na szczycie orłem polskim. Upamiętnia on poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej. W jego dolnej części umieszczono tablicę z nazwiskami miejscowych bohaterów.

Samsonów - Pomnik Pomordowanych - na północ od Kielc

Samsonów – Pomnik Pomordowanych, w tle ruiny huty

To koniec dzisiejszej drogi na północ od Kielc. A co ciekawego znajdziecie na południe od Kielc? Jeśli zaś macie chwilę i możecie zatrzymać się w stolicy województwa, to skorzystajcie z ciekawego i niecodziennego poradnika, który przygotował najlepszy kielecki przewodnik Jakub Juszyński, autor bloga tymrazem.pl.

2 Comments

  1. […] Kilkudziesięciominutową podróż pociągiem spędziłem na rozmowie ze współpasażerami. Oni jechali dalej, ja wysiadłem, gdy zobaczyłem stację kolejową z dużą tablicą, na której widniał napis Skarżysko-Kamienna. Z lektury mojego bloga wiem, że już kiedyś odwiedzałem to miasto, choć wtedy byłem tam tylko około godziny, w czasie której zwiedziłem Muzeum im. Orła Białego. Relację z tej wizyty możecie przeczytać w tekście „Na północ od Kielc”. […]

Powiedz nam, co sądzisz o tym artykule